Grzybica paznokci

Grzybica paznokci to bardzo częsta choroba atakująca płytkę paznokciową. Wymaga podjęcia odpowiedniej kuracji przeciwgrzybiczej pod okiem dermatologa. Podpowiadamy, jak ją rozpoznać i leczyć, na czym polega sezonowość infekcji grzybiczej oraz jak się przed nią uchronić.

Definicja i charakterystyka grzybicy paznokci

Grzybica paznokci jest zakażeniem grzybiczym, które w 70 - 90% jest wywoływane przez grzyby dermatofitowe.

Do najczęstszych grzybów atakujących płytkę paznokciową należą dermatofity: Trichophyton rubrum i Trichophyton mentagrophytes var. Granulosum. Paznokcie mogą zaatakować również grzyby pleśniowe i drożdżopodobne.

To najczęstsza postać infekcji grzybiczej skóry i jej przydatków. Atakuje częściej paznokcie stóp niż rąk. Grzybica najczęściej atakuje najpierw część boczną paznokcia i przesuwa się w głąb płytki powodując zmianę koloru płytki, onycholizę, czyli zaburzenie struktury paznokcia polegające na oddzieleniu się jego płytki od łożyska oraz rogowacenie podpłytkowe. Może ograniczać się do jednej płytki (najczęściej pierwszego lub piątego palca stopy) lub atakować również sąsiednie.

Wyróżnia się 5 rodzajów grzybicy paznokci:

Grzybica podpaznokciowa dalsza i boczna – rozwija się na dalszym brzegu paznokcia lub od strony bocznej i szerzy do środka płytki paznokciowej. Zakażony obszar ma barwę żółto-brązową. Paznokieć staje się kruchy i łamliwy. Zazwyczaj występuje rogowacenie pod płytką paznokciową.
Grzybica podpaznokciowa bliższa – dotyczy głównie paznokci dłoni i rozwija się od bliższej części paznokci – obrąbka naskórkowego (jest to zazwyczaj biała plama bliższej części płytki).
Grzybica powierzchowna – rozwija się na powierzchni płytki paznokciowej i nie przenika silnie do wnętrza. Charakteryzują ją powierzchowne, białawe plamy różnej wielkości. Zdarzają się też czarne.
Grzybica wewnątrzpłytkowa – rozwija się wewnątrz płytki paznokciowej od wolnego brzegu. Charakteryzuje się złuszczaniem blaszkowatym płytki, bez rogowacenia.
Grzybica dystroficzna – ten rodzaj grzybicy pojawia się gdy infekcja grzybicza obejmuje już cały paznokieć.

Proces chorobowy jest długi, niekiedy wieloletni. Nawet po skutecznym leczeniu może nawracać.

Sezonowość grzybicy paznokci

Grzybica paznokci jest problemem całorocznym, atakuje zarówno latem jak i zimą. Grzyby chorobotwórcze bardzo lubią ciepło i wilgoć. Dlatego w ciepłym okresie łatwo się nią zarazić nosząc nieprzewiewne obuwie, w którym stopa się poci, ociera o krawędzie buta, co stanowi dobrą pożywkę dla dermatofitów. Grzyby atakujące palce nóg mogą się przenosić następnie na paznokcie. Jesienią i zimą stopy również nie oddychają w gumowych kaloszach albo kozakach, czy też w łyżwach, obuwiu narciarskim lub snowbordowym (na stoku po kilku godzinach stopy się pocą, często są mokre).

Jak można się zarazić grzybicą paznokci

Grzybicą paznokci, która jest często następstwem grzybicy stóp i dłoni, można się zarazić:

• W wilgotnych miejscach – saunach, basenach, pod natryskiem, w jacuzzi. Grzyby lubią bytować szczególnie na drewnianych podestach, po których chodzenie na bosaka (w szczególności, gdy na stopie są zauważalne ranki lub pęknięcia naskórka) może się skończyć zakażeniem grzybiczym.
• W salonach kosmetycznych, w których dba się niedostatecznie o higienę sprzętu do manicure i pedicure.
• Korzystając z nieprzewiewnych, zbyt ciepłych butów oraz kaloszy powodujących pocenie stóp jesienią i zimą, a także nosząc buty ze sztucznego tworzywa latem.
• Poprzez pożyczanie obuwia – na kręgielni, w wypożyczalniach sprzętu narciarskiego i snowboardowego, wypożyczalniach łyżew i wrotek.
• W wyniku przymierzania obuwia w sklepie, noszenia cudzych pożyczonych butów, kupowania używanego obuwia.

Objawy grzybicy paznokci

Grzybica paznokci często współistnieje lub jest następstwem infekcji grzybiczej stopy, zaczyna się często od palucha, przechodzi na inne palce stóp, a także rąk.

Paznokcie objęte grzybicą zmieniają swój kolor na białawy, żółty, żółtobrunatny lub brązowy. Stają się łamliwe, ulegają powoli zgrubieniu, rozwarstwieniu i się kruszą.

Leczenie grzybicy paznokci

Największą skuteczność w leczeniu dermatofitowej grzybicy paznokci uzyskuje się łącząc terapię doustną z miejscową. Po konsultacji lekarz dermatolog wdraża odpowienie leczenie doustne. Stosuje się również leczenie miejscowe w postaci preparatów: cyklopiroksu i amorolfiny. Leczenie miejscowe jest szczególnie zalecane, gdy leczenie doustne jest nieskuteczne w wyniku interakcji między lekami oraz problemów z wchłanianiem tego typu leków.

Cyklopiroks to lek syntetyczny będący pochodną pirydynonu. Jest wysoce skuteczny
w leczeniu różnego rodzaju zakażeń grzybiczych. Działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie oraz przeciwgrzybiczo zarówno na dermatofity, jak i pleśnie oraz drożdżaki. Przenika do tkanki przez naskórek i gruczoły łojowe. Zaletą cyklopiroksu jest niewchodzenie z innymi lekami w interakcje.

Profilaktyka grzybicy paznokci

Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia paznokci warto przestrzegać kilku zasad:

Dbanie o higienę dłoni oraz stóp – niezwykle ważne jest codzienne dwukrotne mycie nóg oraz częste mycie rąk przy użyciu mydła, a następnie porządne ich osuszanie ze zwróceniem uwagi na zagłębienia między palcami. Korzystajmy z tarki, nie z pumeksu, który ciężko utrzymać w czystości.
Dbanie o ręczniki kąpielowe oraz bieliznę – dokładnie je suszmy oraz pierzmy w wysokiej temperaturze. Zmieniajmy codziennie skarpetki. Nie pożyczajmy ręczników i bielizny od innych.
Wybór odpowiednich butów – zrezygnujmy z ciasnego, nieprzewiewnego obuwia.
Do butów nośmy skarpetki lub rajstopy. Gdy przymierzamy buty w sklepie, zawsze prośmy o tzw. stópki, czyli cienkie skarpetki. Nie pożyczajmy butów. Nośmy klapki podczas korzystania z saun, basenów, siłowni – nie chodźmy boso pod prysznic.
Korzystanie ze sprawdzonych salonów urody – gdy chcemy wykonać manicure lub pedicure upewnijmy się czy sprzęt do jego wykonania jest odpowiednio wysterylizowany.

Powiązane artykuły:

Badanie mykologiczne – czym jest? Rodzaje >>
Lakier na grzybicę paznokci - czy pomaga? Kiedy efekty? >>
6 zasad zapobiegania grzybicy paznokci >>

Bibliografia

„Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową” Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski
„Leczenie chorób skóry” red. Andrzej-Kaszuba
„Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową” red. Jacek Szepietowski i Adam Reich
“Fungal nail disease (Onychomycosis); Challenges and solutions” M. Suchitra Shenoy, M. Manjunath Shenoy, w: Archives of Medicine and Health Sciences / Jan-Jun 2014 / Vol 2 | Issue 1
„Guidelines for treatment of onychomycosis” D.T. Roberts, W.D. Taylor and J. Boyle, w: British Journal of Dermatology 2003; 148: 402–410.
Leczenie powierzchownych zakażeń grzybiczych – rekomendacje ekspertów Sekcji Mikologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Romuald Maleszka, Zygmunt Adamski , Jacek Szepietowski , Eugeniusz Baran, Przegląd Dermatologiczny 2015, 102, 305–315
„Grzybica paznokci” Jacek Szepietowski, Anna Franczuk w: Nowa Medycyna 1/2001

Konsultacja merytoryczna: lek. med. Mateusz Pietrewicz, dermatolog, wenerolog