Grzybica skóry głowy - jak ją rozpoznać i leczyć?
Grzybica skóry głowy to zakażenie, które powoduje wiele nieprzyjemnych dolegliwości. W zależności od odmiany może charakteryzować się odmiennymi objawami. Sprawdź jakimi i poznaj sposoby leczenia oraz zapobiegania tej przypadłości.
Grzybica skóry głowy – wstydliwa przypadłość
Grzybica skóry głowy jest zakażeniem wywołanym przez kilka gatunków grzybów dermatofitowych: antropofilnych (jeśli pierwotnym gospodarzem jest człowiek) lub zoofilnych (odzwierzęcych). Do grzybów atakujących skórę głowy należą najczęściej Microsporum canis i Trichophyton tonsurans.
Grzybica skóry głowy dotyczy głównie dzieci, choć zdarzają się przypadki zachorowań u dorosłych. Jej przebieg jest przewlekły i nieleczona może trwać latami.
Odmiany grzybicy skóry głowy
Wyróżnia się trzy postacie kliniczne grzybicy:
- grzybica drobnozarodnikowa – występuje zewnątrzwłosowy typ inwazji
- grzybica strzygąca – w typie powierzchniowym drobne zarodniki są ułożone wewnątrz włosa, zaś w typie głębokim mieszanym występuje wewnątrz- i zewnątrzwłosowa inwazja włosa
- grzybica woszczynowa – zarodniki są ułożone wewnątrz włosa (postać spotykana najrzadziej)
Grzybica drobnozarodnikowa i strzygąca występują głównie u dzieci i często ustępują po okresie pokwitania, natomiast postać woszczynowa występuje zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.
Przyczyny i czynniki ryzyka wystąpienia grzybicy skóry głowy
Grzybica owłosionej skóry głowy pojawia się częściej u osób, które:
- stosują długotrwałą sterydoterapię wysokimi dawkami leków (glikokortykosteroidy) oraz inne leki, które obniżają odporność
- cierpią na białaczkę, HIV, zespół DiGeorge’a
- dbają niewłaściwie o higienę owłosionej skóry głowy
Bezpośrednią przyczyną grzybicy owłosionej skóry głowy jest kontakt z dermatofitem. Różne gatunki grzybów powodują odmienne rodzaje grzybicy. Przyczyną grzybicy drobnozarodnikowej jest prawie wyłącznie zakażenie grzybem przenoszonym przez psy, koty, świnki morskie i chomiki. Grzybica strzygąca pojawia się w wyniku zakażenia głównie grzybami bytującymi u ludzi, ale także u zwierząt lub w glebie.
Objawy grzybicy skóry głowy
W powierzchniowej grzybicy strzygącej skóry głowy występuje niewielka utrata włosów, pojawiają się drobne i liczne ogniska złuszczające zawierające ułamane na niejednakowym poziomie, szarawe (jakby nierówno przystrzyżone) włosy oraz niewielki stan zapalny, który nie powoduje blizn i trwałego wyłysienia. Włosy odrastają po wyleczeniu. Powierzchniowa grzybica strzygąca może mieć postać kropkowatą (liczne czarne punkciki), łupieżowatą i złuszczającą.
W głębokiej grzybicy strzygącej głowy pojawiają się zmiany rumieniowate, stan zapalny i duża utrata włosów.
W grzybicy drobnozarodnikowej pojawiają się mniej liczne i większe niż w grzybicy strzygącej ogniska o okrągłym kształcie z równo ułamanymi włosami z wysokości kilku milimetrów nad powierzchną skóry. Włosy pokrywa szary, łuszczący się naskórek. W świetle lampy Wooda (urządzenia wykorzystywanego w dermatologii do diagnostyki grzybicy) można zaobserwować zielonkawą fluorescencję ognisk zakażenia. W przypadku zakażenia grzybem Microsporum canis można zaobserwować stan zapalny również na skórze ramion, karku i tułowia.
Grzybica woszczynowa objawia się występowaniem na skórze tzw. tarczek woszczynowych, żółtych strupów (kolonii grzyba) o średnicy od kilku milimetrów do 1-2 cm. W wyniku ich usunięcia pozostają blizny i trwałe wyłysienie. Włosy matowieją, stają się suche i szorstkie. W świetle lampy Wooda można zaobserwować matowo zieloną fluorescencję. W rzadkich przypadkach występują beztarczkowe odmiany grzybicy woszczynowej: łupieżopodobna i łuszczycopodobna.
Aby ustrzec się przed zachorowaniem na grzybicę rąk, należy przede wszystkim unikać dzielenia się z innymi przedmiotami codziennego użytku, takimi jak ręczniki, sprzęty sportowe, zestawy do manicure. Po każdorazowym myciu rąk konieczne jest osuszenie skóry suchym i czystym ręcznikiem. Osoby podatne na zarażenie powinny minimalizować ryzyko zakażenia przez unikanie częstego odwiedzania publicznych miejsc, takich jak sauny, siłownie czy przebieralnie na basenach. Zwierzęta domowe, u których podejrzewamy infekcję grzybiczą, powinny zostać zaprowadzone do weterynarza i leczone według jego zaleceń. Jeśli już dopadła nas grzybica rąk pamiętajmy, że odpowiednia higiena oraz noszenie specjalnych rękawic ochronnych do sprzątania oraz zmywania naczyń pomoże nam zapobiec nawrotom choroby.
Jak zdiagnozować grzybicę skóry głowy
Aby zdiagnozować grzybicę skóry głowy, należy udać się do lekarza dermatologa, który skieruje pacjenta na badanie mikroskopowe włosów oraz wykonanie badania mikrobiologicznego (bezpośredniego i hodowli grzybów). Podczas badania stosuje się również kwarcową lampę Wooda, która pozwala na odróżnienie grzybicy drobnozarodnikowej od innych schorzeń – w przypadku tego rodzaju grzybicy wynikającej z zakażenia grzybem Microsporum pojawia się fluoryzacja poszczególnych włosów na kolor zielonkawy.
Grzybica skóry głowy - leczenie
Zgodnie z zaleceniami ekspertów Sekcji Mikologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, w leczeniu grzybicy skóry głowy rekomendowane jest skojarzenie przeciwgrzybiczych leków doustnych (terbinafina, itrakonazol i flukonazol) oraz preparatów miejscowych nakładanych na skórę głowy - kremów, płynów i maści o miejscowym działaniu przeciwgrzybiczym (preparatów azolowych, cyklopiroksu lub amorolfiny), w tym szamponów z ketokonazolem, ekonazolem i cyklopiroksolaminą 2 razy w tygodniu przez okres leczenia. Zaleca się częste mycie włosów i skóry głowy oraz cotygodniowe krótkie strzyżenie włosów.
Jak zapobiegać grzybicy skóry głowy
Do podstawowych działań chroniących skórę głowy przed grzybicą jest regularne mycie oraz suszenie włosów. Nie należy korzystać z cudzych ręczników oraz przyborów do czesania włosów.
- Nie powinno się korzystać z nakryć głowy, poszewek na poduszę osoby chorej. Sporty kontaktowe, w których występuje kontakt głowa do głowy powinny być wstrzymane na czas leczenia.
- Jeśli jedna osoba w domu jest chora, można rozważyć przebadanie pozostałych domowników. Jeżeli zidentyfikuje się chore osoby, powinny być leczone w tym samym czasie.
- Może się zdarzyć, że osoby w domu mogą być zakażone grzybicą bezobjawowo. Wtedy można zastanowić się nad leczeniem pozostałych domowników szamponem przeciwgrzybiczym przez okres 2 - 4 tygodni od czasu rozpoczęcia leczenia przez osobę chorą.
Źródłem infekcji mogą być koty albo psy, w szczególności zaś szczenięta albo kotki. Dlatego nie należy głaskać bezdomnych psów i kotów. Jeśli zwierzęta domowe mają objawy, takie jak łuszczenie się czy utrata sierści, powinny zostać zbadane przez weterynarza. Warto też pamiętać o tym, że jeśli w rodzinie mającej zwierzę domowe występują nawracające grzybice, może mieć to źródło w bezobjawowych infekcjach grzybiczych pupili. Dlatego powinno się je przebadać nawet mimo braku widocznych objawów.
Powiązane artykuły:
Swędzenie skóry głowy - dlaczego? Przyczyny >>
Specjalista od włosów i skóry głowy - kim jest trycholog? >>
Czy grzybica skóry jest zaraźliwa i jak można jej zapobiec? >>
