Przyczyny stopy atlety

Chyba nie trzeba nikogo przekonywać, że aktywność fizyczna sprzyja zdrowiu, a codzienna dawka ruchu jest właściwie niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu.

Istnieją jednak dolegliwości i choroby, na które osoby uprawiające sport są bardziej narażone. Jedną z nich jest stopa atlety, znana też jako stopa sportowca. Co to jest i dlaczego akurat osoby aktywne ruchowo zarażają się nią częściej?

Dolegliwość ta to grzybica skóry zlokalizowana właśnie w obrębie stóp. Bezpośrednią przyczyną stopy atlety jest zakażenie dermatofitami, przeważnie z gatunku Trichophyton rubrum lub Trichophyton mentagrophytes (inne patogeny wykrywa się rzadziej). Dlaczego „chętniej” atakują one sportowców? Ponieważ podczas wysiłku fizycznego stopy często pocą się, są rozgrzane i wilgotne, a założone na nie obuwie ogranicza swobodny dostęp powietrza. Stworzone w ten sposób środowisko jest idealne dla patogenów, które swobodnie się w nim namnażają i prowadzą do rozwoju przykrych dolegliwości. Wrotami infekcji są otarcia skóry i mikrourazy.

Stopa atlety najczęściej występuje u biegaczy i lekkoatletów, ale dotyka też sportowców innych dyscyplin (np. pływaków, którzy bosymi stopami chodzą po zanieczyszczonych podłogach na basenach).

Warto również zaznaczyć, że grzybica stóp to powszechna dolegliwość u osób różnych profesji i zdarza się nawet u pacjentów nieaktywnych ruchowo.

Jak objawia się stopa atlety?

Grzybica to choroba, która objawia się różnie w zależności od lokalizacji. Inne symptomy daje namnażanie patogenów w miejscach intymnych, inne na skórze głowy, a jeszcze inne na stopach.

O tzw. stopie atlety mówi się, kiedy dermatofity atakują skórę stóp, przy czym wyróżnia się trzy jej odmiany:

• międzypalcową,
• potnicową,
• złuszczającą.

Zmiany najczęściej zauważalne są między IV a V palcem, choć mogą pojawiać się też w pozostałych przestrzeniach międzypalcowych lub na podeszwach.

Stopa atlety to choroba objawiająca się przede wszystkim:

• zaczerwienieniem skóry,
• jej nadmiernym złuszczaniem,
• świądem i pieczeniem,
• nadmierną potliwością,
• nieprzyjemnym zapachem,
• obecnością drobnych pęcherzyków wypełnionych przeźroczystym płynem,
• niekiedy również wysypką lub rogowaceniem skóry.

Zaobserwowanych objawów nie wolno lekceważyć, ponieważ nieleczona grzybica rozwija się i rozprzestrzenia, a także może się przenosić na inne osoby pozostające w bliskim otoczeniu chorego.

Jak leczyć stopę atlety?

Pojawiające się symptomy stopy atlety wymagają niezwłocznego rozpoczęcia leczenia. Aby podjąć odpowiednie kroki, najlepiej udać się po poradę do specjalisty. Jaki lekarz będzie najbardziej pomocny? Chorobami skóry zajmuje się przede wszystkim dermatolog. Rozpoznaje on również i leczy choroby grzybicze, dlatego wizyta u dermatologa jest z pewnością dobrym wyborem.

Specjalistyczne leczenie stopy sportowca warto wesprzeć metodami niefarmakologicznymi. Jakimi?

• Zadbać o higienę, częściej myjąc stopy odpowiednimi detergentami, np. o właściwościach odkażających, ale zachowującymi naturalne pH skóry.
• W miarę możliwości chodzić boso, by zapewnić stopom swobodny dostęp powietrza (ale nie w przestrzeniach publicznych).
• Nosić przewiewne skarpetki i obuwie wykonane z naturalnych materiałów, ograniczające pocenie.
• Po każdym myciu dokładnie osuszać stopy swoim własnym ręcznikiem.

 

Należy jednak pamiętać, że same metody tego rodzaju nie wystarczą i trzeba jednocześnie zastosować środki hamujące namnażanie dermatofitów.

 

Przykładem substancji o szerokim spektrum działania przeciwgrzybiczego jest cyklopiroks. Działa on na dermatofity, grzyby drożdżopodobne, grzybice mieszane oraz pleśnie. Przenika do głębszych warstw skóry poprzez naskórek, gruczoły łojowe i mieszki włosowe, a tam wiąże się z komórkami grzybów i niszczy je. Jego działanie nie tylko zwalcza chorobotwórcze drobnoustroje, ale też zmniejsza ryzyko ponownego zakażenia, dlatego cyklopiroks w formie żelu lub zawiesiny do aplikowania na skórę zaleca się jako lek na stopę atlety.

Jeśli stosowanie środków dostępnych bez recepty nie przynosi spodziewanych rezultatów, konieczna jest niezwłoczna wizyta u lekarza w celu dokładnego zdiagnozowania problemu i rozpoczęcia specjalistycznego leczenia.

Zapobieganie stopie atlety

Co zrobić, by zapobiegać dolegliwości zwanej stopą atlety? Istnieje wiele metod na to, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia zakażenia grzybiczego stóp.

Najważniejsze z nich to:

• noszenie przewiewnych skarpet i „oddychającego” obuwia;
• stosowanie preparatów odkażających do obuwia;
• chodzenie boso (w sprzyjających temu sytuacjach) celem zapewnienia skórze dostępu powietrza;
• częste mycie stóp, szczególnie w okresach nadmiernej potliwości (np. podczas upałów);
• używanie do mycia detergentów zachowujących właściwe pH skóry, wspierających jej naturalną odporność;
• częste zmienianie skarpet;
• osuszanie umytych stóp czystym ręcznikiem lub papierowym ręcznikiem jednorazowym;
• unikanie chodzenia boso po zanieczyszczonych podłogach lub w miejscach użyteczności publicznej (sauny, baseny itd.).

 

Powiązane artykuły:

Grzybica stóp - jak ją rozpoznać i leczyć? >>
Wszystko o grzybicy >>
Grzybica stóp u dzieci - jak leczyć zmiany między palcami? >>

Bibliografia:

1. Chpl: Pirolam
2. E. Flis, Grzybica skóry, źródło: Medycyna Praktyczna https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/73239,grzybice-skory [15.10.2023]
3. Brzeziński P., Piezogeniczne guzki stóp a grzybica stóp — ocena występowania u dzieci aktywnych fizycznie, w: Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 4, xxx–xxx
4. Kamińska-Winciorek G., Brzezińska-Wcisło L., Stopa atlety w badaniach własnych – częstość występowania i charakterystyka kliniczna, w: Postępy Dermatologii i Alergologii XXII; 2005/2