Łupież – kuracja i pielęgnacja skóry głowy

W opinii American Academy of Dermatology (ADD) najskuteczniejszą formą zwalczania łupieżu są szampony przeciwłupieżowe. Mogą one zawierać jeden lub kilka składników aktywnych. Działanie tych substancji skupia się na trzech kwestiach, które powstrzymują rozwój łupieżu. Są nimi: działanie przeciwgrzybicze (zwalczające grzyby Malassezia), ograniczenie produkcji sebum oraz likwidowanie zlepiania się martwych komórek skóry [1]. Należy jednak pamiętać, że problemy łupieżu suchego i tłustego mogą się ze sobą przeplatać, mogą także występować stany zaognienia i remisji.

Do walki z łupieżem najczęściej stosuje się pielęgnację miejscową, tj. szampony, które zawierają główne grupy składników:

• o działaniu przeciwgrzybiczym, np. cyklopiroksolamina, klimbazol;
• eliminujące zrogowaciały naskórek, mające działanie złuszczające;
• działające antyproliferacyjne, regenerujące komórki naskórka.

Polecane są szampony zawierające cyklopiroksolaminę, gdyż substancja ta działa przeciwgrzybiczo, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Działanie grzybobójcze cyklopiroksolaminy polega na pozbawieniu komórek grzybów substancji odżywczych, a jednocześnie na zahamowaniu komórkowych procesów enzymatycznych. Co więcej, substancja ta wykazuje dobrą przenikalność przez warstwę rogową naskórka zarówno do skóry właściwej, jak i do przydatków skóry [2].

Badanie dotyczące efektywności i bezpieczeństwa używania szamponu zawierającego cyklopiroksolaminę do zwalczania łupieżu wykazało, że substancja ta jest zarówno skuteczna, jak i bezpieczna do stosowania przez dłuższy czas [3]. W skutecznej pielęgnacji skóry łupieżowej sprawdzi się również klimbazol, który charakteryzuje się dużą skutecznością jako środek przeciwgrzybiczy. Mogą go zawierać preparaty do zwalczania łupieżu. Badania in vitro potwierdzają efektywność klimbazolu w działaniu przeciwko Malassezia furfur, co sugeruje, że jest to substancja odpowiednia do stosowania w szamponach i innych produktach do pielęgnacji włosów oraz skóry głowy [4].

Zarówno cyklopiroksolamina, jak i klimbazol znacząco wpływają na usuwanie łupieżowych łusek i powstrzymują tworzenie się nowych. Udowodniono, że używanie szamponu zawierającego obie te substancje spowodowało znaczną poprawę w zakresie swędzenia, zaczerwienienia i łuszczenia się skóry głowy [5].

Cyklopiroksolamina i klimbazol działają na grzyby z rodzaju Malassezia przez blokowanie mechanizmów enzymatycznych oraz procesów metabolicznych, które są niezbędne do wzrostu grzybów. Kombinacja tych dwóch składników wzmacnia ich przeciwgrzybicze właściwości [6]. Badanie wykazało, że połączenie cyklopiroksolaminy i klimbazolu jest efektywnym sposobem zwalczania łupieżu oraz łojotokowego zapalenia skóry. Synergiczne działanie obu tych środków przeciwgrzybiczych przyczynia się do szybszego ustąpienia objawów opisanych wyżej dolegliwości [7].

Przykładem produktu, który w składzie ma zarówno cyklopiroksolaminę, jak i klimbazol, jest Pirolam^® szampon. Pozwala on szybko i skutecznie usuwać łupież. Regularnie stosowany pomaga także zapobiegać nawrotom. Szampon zawiera dodatkowo składniki pielęgnujące skórę głowy i włosy.

 

Czy można naruszyć lub zachwiać równowagę omawianego mikrobiomu? Tak, i to w sposób ciągły. Dzieje się to z wielu przyczyn, często związanych z niewłaściwą pielęgnacją. Mikrobiom można zaburzyć przez stosowanie zbyt agresywnych szamponów, nadmierne mycie bądź stosowanie produktów o niewłaściwym składzie. Aby zapobiegać łupieżowi, należy dbać o utrzymanie zdrowego mikrobiomu skóry głowy, w czym pomaga stosowanie się do opisanych niżej porad.

Zastosowanie szamponu przeciwłupieżowego
Zalecenia obejmują zastosowanie szamponu 2 lub 3 razy w tygodniu przez miesiąc. Ważna jest procedura mycia obejmująca czas działania produktu od 3 do 5 minut na owłosionej skórze głowy, a następnie powtórzenie tej czynności [10]. Uważa się również, że skuteczność szamponu wzrasta, gdy zostanie on spieniony i pozostawiany na skórze głowy przez kilka minut [11]. Dlatego warto utrzymać czas 4 tygodni zwalczania łupieżu, a w kolejnych tygodniach stosować raz w tygodniu w celu zapobiegania jego ponownego wystąpienia.

Profilaktyka łupieżu

Szampon z cyklopiroksolaminą

Głównym działaniem profilaktycznym w wypadku łupieżu jest stosowanie szamponów z cyklopiroksolaminą raz w tygodniu przez min. 3 miesiące [12]. Ważne jest regularne stosowanie szamponu również po to, aby podtrzymać uzyskany efekt bez nawrotów.

Regularność mycia włosów

Skóra głowy powinna być myta regularnie co 2–3 dni w celu usunięcia nadmiaru sebum oraz martwych komórek skóry. W okresie remisji warto pamiętać o stosowaniu szamponu przeciwłupieżowego raz w tygodniu jako środka zapobiegawczego, a w pozostałe dni mycia decydować się na użycie delikatnych szamponów dopasowanych do typu skóry głowy.

Unikanie stosowania środków drażniących

W wielu przypadkach warto zrezygnować z:

• produktów do stylizacji włosów, jeśli po ich użyciu widzimy nasilenie problemów łupieżowych;
• suszenia włosów zbyt gorącym strumieniem powietrza (zwłaszcza przy braku zachowania odpowiedniego odstępu od skóry – min. 30 cm od skóry głowy);
• stosowania twardej woda do mycia skóry głowy i włosów;
• intensywnego tarcia skóry głowy ręcznikiem;
• częstego dotykania skóry głowy, zbyt częstego czesania, drapania.

Dieta

Wiele badań potwierdza podkreśla rolę osi jelitowo-mózgowej i mikrobiomu w wypadku występowania problemów wypadaniu włosów i łupieżu. Zdołano zaobserwować różnice w mikrobiomie jelitowym między osobami z tymi problemami a zdrowymi osobami z grupy kontrolnej [13]. Z tego względu w sytuacji wystąpienia łupieżu warto zająć się dietą i zdrowiem jelit, szczególnie w przypadku nasilenia problemów jelitowych. Wyniki badań opublikowanych w maju 2024 roku wskazują też, że wybrane probiotyki mają właściwości, które mogą stymulować wzrost włosów i działać przeciwłupieżowo [14]. Warto, aby dieta osób narażonych na wystąpienie łupieżu była bogata w witaminy, w szczególności z grupy B, A i E, minerały takie jak cynk, a także zdrowe tłuszcze. Należy unikać alkoholu, dużej ilości cukru, produktów przetworzonych i zawierających konserwanty, barwniki oraz inne chemiczne dodatki do żywności.

Pielęgnacja włosów z łupieżem

Preparaty stosowane w pielęgnacji skóry łupieżowej powinny zawierać składniki poprawiające kondycję włosów przez stymulujące regenerację uszkodzonych włókien włosów, co może wpłynąć na poprawę wyglądu łodygi [15]. Pielęgnacja łodygi włosa powinna obejmować użycie szamponu oraz odżywki lub maski do włosów. W składzie preparatów mogą się znajdować m.in. proteiny pszenicy wzmacniające włosy i przyczyniające się do ich lepszego nawilżenia – to pozwoli lepiej chronić je przed zewnętrznymi uszkodzeniami powodowanymi przez stylizację [16]. Warto, aby preparaty zawierały również szeroko stosowaną w farmacji oraz medycynie glicerynę, która ma pozytywny wpływ na kondycję włosów i skóry głowy polegający na zapewnieniu im lepszego nawilżenia.

 

Powiązane artykuły: 

Łupież i jego objawy >>
Jak wyczyścić szczotkę do włosów? >>
Proteiny na włosy - czym są i jak je stosować >>

Bibliografia:

1. C. Richa, Dandruff Shampoo – Ingredients that Attack the Problem 7 Ways, Health Guide, 1.03.2020, https://www.getroman.com/health-guide/anti-dandruff-shampoo/, dostęp 28.05.2021.
2. A.K. Gupta, T. Plott, Ciclopirox: A Broad-Spectrum Antifungal with Antibacterial and Anti-Inflammatory Properties, „International Journal of Dermatology” 2004, Vol. 43, Supplement 1, s. 3–8; A.K. Gupta i in., An Overview of Topical Antifungal Therapy in Dermatomycoses: A North American Perspective, „Drugs” 1998, Vol. 55(5), s. 645–674.
3. J.H. Lee i in., Successful Treatment of Dandruff with 1.5% Ciclopirox Olamine Shampoo in Korea, „Journal of Dermatological Treatment” 2003, Vol. 14(4), s. 212.
4. Scientific Committee on Consumer Safety SCCS, Opinion on Climbazole Regarding Potential Development of (Cross)-Resistance, Brussels 2013, https://ec.europa.eu/health/scientific_committees/consumer_safety/docs/sccs_o_121.pdf, dostęp: 19.07.2024.
5. F. Dall’Oglio i in., An Overview of the Diagnosis and Management of Seborrheic Dermatitis, „Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology” 2022, Vol. 15, s. 1537–1548.
6. Tamże.
7. Tamże.
8. M.B. Lousada i in., Exploring the Human Hair Follicle Microbiome, „British Journal of Dermatology” 2021, Vol. 184(5), s. 802–815.
9. Tamże.
10. J. Szepietowski i in., Łojotokowe zapalenie skóry i łupież: konsensus postępowania terapeutycznego. Wytyczne rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Dermatologiczne, „Dermatologia Kliniczna” 2006, nr 8(4), s. 229–234.
11. L. Brzezińska-Wcisło i in., dz. cyt.; D. Wcisło-Dziadecka, A Lis-Święty, D. Trzmiel, dz. cyt.
12. S. Shuster i in., Treatment and Prophylaxis of Seborrheic Dermatitis of the Scalp with Antipityrosporal 1% Ciclopirox Shampoo, „Archives of Dermatological Research” 2005, Vol. 141(1), s. 47–52.
13. A. Constantinou i in., The Potential Relevance of the Microbiome to Hair Physiology and Regeneration: The Emerging Role of Metagenomics, „Biomedicines” 2021, Vol. 9(3), s. 236.
14. C.S. Yin i in., Efficacy of Probiotics in Hair Growth and Dandruff Control: A Systematic Review and Meta-Analysis, „Heliyon” 2024, Vol. 10(9).
15. K. Curyło, M. Jurzak, Najczęstsze choroby owłosionej skóry głowy, w: Troska o zdrowie w aspekcie społecznym, cz. 1, red. nauk. A. Goździalska, J. Jaśkiewicz, Kraków 2015, s. 131–144.
16. K. Schmalenberg i in., Restoring Dry, Damaged Hair With a Novel Natural Wheat Protein and Wheat Germ Oil- Containing Shampoo and Conditioner Line, „Journal of the American Academy of Dermatology” 2010, Vol. 62(3), Supplement 1.